Mô hình tĩnh hay còn gọi là đồ chơi mô hình là loại đồ chơi mô phỏng theo các loại vật dụng, thiết bị, phương tiện được thu nhỏ lại theo tỷ lệ.
Ở Việt Nam, khái niệm mô hình tĩnh đã quá quen thuộc với nhiều người. Có rất nhiều loại mô hình như máy bay, tàu chiến, mô tô, xe tăng … nhưng có lẽ thu hút hơn cả vẫn là mô hình xe hơi.
Dù chỉ mới thịnh hành trong những năm trở lại đây nhưng mô hình tĩnh đã được ra đời từ rất sớm. Vào đầu thế kỷ XX, nhà sản xuất Dowst Brothers ở Mỹ và Meccano Dinky Toys ở Anh đã sản xuất ra những phiên bản mô hình tĩnh đầu tiên trên thế giới với những mô hình rất đơn giản là những mẫu xe chỉ có chi tiết bên ngoài mà không có bên trong.
Tuy nhiên, tại thời điểm đó, những phiên bản mô hình tĩnh đầu tiên đều gặp một vấn đề đó là chất liệu hợp kim Zamak không được chất lượng dẫn đến việc những mẫu mô hình không được bền do chịu tác động của nhiều yếu tố bên ngoài. Và nhiều người nhận xét rằng rất khó để có thể tìm được một mô hình tốt trước chiến tranh thế giới thứ hai.
Đến năm 1947, Lesney bắt đầu làm mô hình với sản phẩm đầu tiên là Matchbox 1-75 series. Tên gọi này xuất phát từ việc, mô hình của ông luôn có 75 chiếc xe khác nhau được đóng gói chung vào một hộp diêm nhỏ. Và món đồ chơi này đã nhận được sự hưởng ứng và sử dụng rộng rãi đến nỗi trở thành hình mẫu cho rất nhiều hãng sản xuất xe.
Dù phát triển từ đầu thế kỷ 20 nhưng phải cho đến tận những năm 50 của thế kỷ XX, mô hình tĩnh và thú vui sưu tập loại đồ chơi này mới bắt đầu được phổ biến. Đây cũng chính là giai đoạn mà chất lượng cũng như độ tinh xảo, kỳ công cho từng mô hình được đẩy mạnh.
Từ sự phát triển này mà càng ngày càng có nhiều công ty nổi tiếng chú trọng đến sản phẩm này. Trong đó phải kể đến cái tên Corgi, được sản xuất bởi Mettoy. Đây là nhãn hàng tiên phong cho việc sử dụng nhựa trong để làm cửa sổ và đưa nội thất vào mô hình.
Đến những năm 60, có rất nhiều nhãn hàng sử dụng mô hình tĩnh để làm phương tiện quảng cáo cho sản phẩm của mình. Từ đó, quan niệm về trẻ con sẽ đóng vai trò lớn trong việc quyết định sắm một món đồ cho gia đình mở ra một hướng truyền thông mới cho các hãng xe.
Đặc biệt, đến những năm 80, rất nhiều mô hình đã được ra đời để dành cho người lớn chứ không phải chỉ dành riêng cho trẻ em. Điều thú vị là những cái tên như McDonald"s, Sears Roebuck, Kodak, Texaco … cũng bước chân vào thị trường chế tác đồ chơi với mục đích tạo ra sản phẩm để quảng bá cho thương hiệu của mình.
Đến những năm 70, những mô hình như xe tải, xe thương mại, máy bay… chiếm một phần lớn trên thị trường. Trong giai đoạn này, Matchbox lại là cái tên mở đầu cho xu hướng khai thác lại những mẫu xe của nhiều năm trước với những mẫu xe như Coca-Cola, Colman"s Mustard, hay Cerebos Salt…
Tuy nhiên, một điều đáng buồn là bước sang những năm 80, trước những thiệt hại nặng nề của nền kinh tế Anh, những ông lớn như Meccano (Dinky), Matchbox, và Corgi đã phá sản chỉ trong vòng 3 năm. Khi Anh không thể tiếp cận được với thị trường bên ngoài thì đã có rất nhiều quốc gia mua lại những thương hiệu này.
Một thời gian sau, Lledo ra đời từ đám tro tàn lụi của Matchbox và được hợp tác với Jack Odell. Sau đó, thương hiệu này cho ra mắt sản phẩm Models of Days Gone và lại nhận được sự ưa chuộng của mọi người. Tuy nhiên, cho đến những năm 90, thương hiệu này lại bị lu mờ bởi nhiều nhãn hàng khác và đã phá sản.
Nhìn chung, thị trường mô hình tĩnh đã trải qua rất nhiều thăng trầm, biến động. Tuy nhiên, cho đến ngày nay, mô hình tĩnh đang càng ngày càng có vị thế trên thị trường và nó dần trở thành một xu hướng sưu tập mới của giới trẻ.
